Astma: objawy i leczenie

Astma to choroba, o której słyszeli niemal wszyscy, lecz nie każdy rozumie czym ona jest. Jak leczyć astmę i jak zapobiegać jej objawom? Dlaczego chorujemy na astmę i kto jest na nią szczególnie narażony? Czy astma zawsze wiąże się z alergią?

Czym jest astma oskrzelowa?

Astma to choroba oskrzeli, w której dochodzi do ich nadmiernego skurczu (obturacji), co skutkuje napadowym kaszlem i utrudnionym oddychaniem. Przyczyną astmy jest proces zapalny toczący się w oskrzelach. Zwiększa się wówczas liczba komórek układu odpornościowego, a wydzielane przez niektóre z nich substancje powodują skurcz oskrzeli.

W około połowie przypadków astma ma podłoże alergiczne, to znaczy skurcz oskrzeli związany jest z ekspozycją na określony alergen: sierść zwierząt, pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, określony pokarm lub substancję leczniczą. W takich sytuacjach do nasilenia objawów astmy dochodzi dopiero po kontakcie z czynnikiem uczulającym - na przykład w okresie pylenia roślin.

Jakie są przyczyny astmy oskrzelowej?

Na całym świecie na astmę choruje ponad 300 milionów ludzi. Za rozwój astmy częściowo odpowiadają czynniki genetyczne- skłonność do choroby jest w pewnym stopniu dziedziczona. Duży udział mają jednak również czynniki środowiskowe- narażenie na drażniące czynniki lotne, związane głównie z narastającym zanieczyszczeniem powietrza. Pewną rolę w rozwoju astmy przypisuje się również tak zwanej teorii higienicznej. Nadmierna izolacja od alergenów środowiskowych (kurz, pyłki, sierść zwierząt) może przyczyniać się do rozwoju astmy wczesnodziecięcej. Astma u dzieci i ludzi młodych ma zwykle charakter alergiczny, podczas gdy astma diagnozowana pierwszorazowo u dorosłych to zazwyczaj choroba zawodowa, związana z pracą w szkodliwych warunkach środowiskowych.

Objawy astmy

Podstawowym objawem astmy jest napadowy kaszel, przebiegający często z uczuciem duszności, ściskania w klatce piersiowej i świszczącym oddechem. Kaszel w astmie jest najczęściej suchy, męczący, rzadko pojawia się niewielka ilość białawej wydzieliny w końcowej fazie napadu. W czasie ataku kaszlu chory może doświadczać dużego lęku i stresu związanego z trudnościami w oddychaniu i wrażeniem duszenia się.

Objawy astmy alergicznej często powiązane są z alergicznym nieżytem nosa (wodnisty katar, świąd nosa, uczucie zatkania) oraz atopowym zapaleniem skóry. Objawy astmy u dziecka to zwykle nawracające zapalenia oskrzeli z przedłużonym świszczącym kaszlem, oraz występowanie dolegliwości związanych z nadreaktywnością oskrzeli- świszczący oddech, napadowy suchy kaszel po wysiłku, emocjach czy zmieniających się warunkach atmosferycznych oraz nocne wybudzenia z powodu kaszlu lub utrudnionego oddychania.

Mój bliski ma astmę - o czym muszę wiedzieć?

Rozpoznanie astmy to zwykle zaskoczenie, zarówno dla samego pacjenta, jak i jego najbliższego otoczenia. Warto wiedzieć, że chory na astmę może prowadzić normalne życie, o ile będzie przestrzegał zaleceń lekarskich oraz przyjmował zalecone przez lekarza leki.

U pacjenta z astmą dochodzi do częstszych powikłań infekcji dróg oddechowych, dlatego tak ważna jest profilaktyka i zapobieganie chorobom. Osoby z astmą oraz ich najbliżsi powinni regularnie szczepić się przeciwko grypie (corocznie), jak również przyjąć dawkę przypominającą szczepienia przeciwko krztuścowi i pneumokokom.

Jak postępować w przypadku ataku astmy? Posadź bliską osobę na krześle, otwórz okno, by zapewnić dostęp świeżego chłodnego powietrza i podaj jej leki, które stosuje doraźnie. Jeśli przyjęcie leku nie powoduje istotnej poprawy, chory ma trudności z mówieniem lub traci przytomność niezwłocznie wezwij zespół pogotowia ratunkowego. W oczekiwaniu na przyjazd karetki chory może przyjąć dodatkowe dawki leku wziewnego.

Jak leczyć astmę?

W leczeniu astmy stosowane są dwa główne rodzaje leków: te, które zapobiegają atakowi astmy oraz te działające doraźnie. Każdy chory na astmę- niezależnie od jej stopnia nasilenia- powinien posiadać leki doraźne, które może zażyć w razie nagłego napadu choroby.

Większość leków na astmę stosowanych jest w postaci wziewnej- w zależności od wieku i stopnia nasilenia objawów pacjenta, mogą być one podawane za pomocą podręcznego inhalatora z lekiem bądź też w nebulizacji.

Inhalator w leczeniu astmy

Jak leczyć astmę u chorego, który nie potrafi skorzystać z podręcznego inhalatora lub takie leczenie jest niewystarczające w okresie zaostrzenia? Z pomocą przychodzą inhalatory (nebulizatory). Inhalator na astmę będzie świetnym rozwiązaniem w przypadku dzieci, które nie są w stanie współpracować i świadomie pobrać dawki z inhalatora podręcznego, jak również w przypadku osób starszych, które mogą mieć problemy z rozumieniem zaleceń. Inhalacja za pomocą nebulizatora zapewnia bezpieczne i skuteczne podanie leku w zaplanowanej dawce do miejsca docelowego (drzewo oskrzelowe). Inhalator na astmę jest również świetnym rozwiązaniem dla dorosłych pacjentów z astmą w okresie zaostrzeń (sezon pylenia, towarzysząca infekcja). Za jego pomocą zwiększa się dystrybucję leku w oskrzelach oraz skuteczność leczenia.

Ważny jest jednak wybór odpowiedniego sprzętu, który umożliwi dotarcie leków do odpowiedniej części układu oddechowego. Inhalator mechaniczny (pneumatyczny, tłokowy) umożliwia podanie wszystkich leków, jakie mogą być zalecane w terapii astmy (glikokortykosteroidów wziewnych, leków β-mimetycznych czy antycholinergicznych).

Jeśli potrzebujesz pomocy w wyborze inhalatora zajrzyj do artykułu poświęconego inhalatorom tłokowym - Jak wybrać inhalator dla całej rodziny, najważniejsze parametry

Czy astmie można zapobiegać?

Astma jest chorobą przewlekłą, w dużej części uwarunkowaną genetycznie. W jej rozwoju biorą udział jednak także czynniki środowiskowe, głównie te działające w życiu płodowym i okresie wczesnodziecięcym. Udowodniono, że bardzo silnym czynnikiem predysponującym do rozwoju astmy u dziecka jest palenie papierosów przez kobietę ciężarną. Narażenie na dym tytoniowy w pierwszych latach życia również przyczynia się do wzrostu ryzyka zachorowania. Do rozwoju astmy może przyczynić się również zanieczyszczenie powietrza oraz smog, a nawet praca w szkodliwym środowisku. Do takich prac należą między innymi: hodowla zwierząt, fryzjerstwo, praca w przemyśle chemicznym i drzewnym. Unikanie tych czynników może w pewnym stopniu zapobiegać rozwojowi choroby.